Wat is de impact op het elektriciteitsnet

De volgende vraag gaat over de capaciteit van het huidige elektriciteitsnetwerk. Een toenemende elektriciteitsvraag en decentrale opwek belasten zorgen beide op een andere manier voor een extra belasting van het netwerk.

De groei van de elektriciteitsvraag is naar verwachting de meest beperkende factor in de energietransitie tot 2030, zeker wanneer in oudere wijken de vraag naar elektriciteit door warmtepompen en elektrische auto's snel gaat toenemen.

De netinpassing moet van twee kanten bekeken worden om vast te stellen of, en zo ja, waar er knelpunten ontstaan. Bij de vraagzijde van elektriciteit gaat het letterlijk om de vraag die er is doordat men elektriciteit gebruikt. Bij de aanschaf van bijvoorbeeld een warmtepomp neemt de vraag naar elektriciteit toe. Bij de aanbodzijde gaat het om het aanbod van elektriciteit. Dit was nooit een vraagstuk waar wij ons mee bezig hoefde te houden omdat dit voorheen altijd werd verzorgd door grote energiecentrales. Deze produceren op één plek voldoende energie voor duizenden woningen en kantoren. Maar door de opwek van elektriciteit door zonnepanelen en windturbines zijn er nu in plaats van één grote energieproducent, allemaal mini-energieproducenten die op verschillende plekken (decentraal) energie opwekken.

Deze analyse is gebaseerd op de bevindigen van RES 1.0 over de aanbodzijde en op informatie van Liander die is aangereikt in het kader van de TVW m.b.t. de vraagzijde. Omtrent de netinpassing is de bijlage bij de RES 1.0 leidend.

Vraagzijde

De netimpact rapportage bij de RES 1.0 laat zien dat de netsituatie in de gemeente nu door de vraagzijde bepaald wordt. In Lisse is enige ruimte voor groei van elektriciteitsvraag aanwezig tot maximaal 30 MVA op onderstation niveau, zie onderstaande figuur. Deze ruimte is hard nodig om o.a. de groei van woningen en bedrijfsleven op te vangen.

De nog beschikbare netcapaciteit heeft invloed op het tempo waarmee elektrisch vervoer kan groeien en de inzet van warmtepompen kan toenemen. De mogelijkheden daartoe kunnen per wijk verschillen. Voor meer informatie, zie deze paragraaf in de Transitievisie Warmte.

Ook de groeimogelijkheden van woningen en bedrijven kan beperkt worden door de beperkingen van het elektriciteitsnet. In het onderstaande figuur is een kaart te zien die gemaakt is door Liander over de ruimte voor de toename van de elektriciteitsvraag.

Show image fullscreen

Aanbodzijde

De aanbodzijde van het huidige elektriciteitsnet in Lisse laat een ander beeld zien. Omdat de omvang van de productie van duurzame elektriciteit in de gemeente in verhouding tot de vraag nu nog relatief klein is, is er tot 2030 ruimte voor groei. Wel kunnen er lokaal, op bepaalde punten in het elektriciteitsnet, knelpunten ontstaan.

Grootschalige projecten, dat zijn zonPV Velden groter dan 2 ha of windturbines, moeten worden aangesloten op het bestaande onderstation Lisse (bouwjaar 1956). Dit station is te oud voor de aansluiting van deze projecten. Verwacht wordt dat nog voor 2030 het oude onderstation wordt vervangen door een nieuw station. Het wordt dan mogelijk om tot 25 MWe aan productievermogen aan te sluiten, goed voor circa 25 ha zonPV veld of 6 windturbines van 4 MWe.

Vroegtijdig contact met Liander voor grote en kleine projecten

Bij elk initiatief van een schaalgrootte groter dan 100 kWe, is in een vroeg stadium contact met Liander nodig om vast te stellen hoe en of netinpassing kan plaatsvinden, welke kosten hiermee gemoeid zijn en op welke termijn aansluiting mogelijk is.

Daarnaast kunnen ook bij kleinere projecten, zoals zonnepanelen op daken van woningen, knelpunten ontstaan in een wijk of buurt. Dit kan zowel in oude als in nieuwere buurten het geval zijn.

Er valt niet van tevoren te zeggen of er ergens wel of geen ruimte is voor (extra) zonnepanelen. Het is daarom verstandig om altijd bij Liander te controleren of er voldoende capaciteit is om zonnepanelen te installeren.

Balancering van het elektriciteitsnet, energieopslag

Een van de belangrijkste aspecten van netinpassing is de ‘balancering van het net’. Daarmee wordt bedoeld dat het energiegebruik en de opwek op elkaar afgestemd zijn. Door de toepassing van wind- en zonne-energie is de opwek van elektriciteit slecht te sturen. Wind- en zonne-energie veroorzaken pieken en dalen op het elektriciteitsnet. Dat veroorzaakt op zijn beurt onbalans op het elektriciteitsnetwerk.

In de toekomst zullen er oplossingen moeten komen om dit groeiende probleem van onbalans op te lossen. Mogelijkheden daarvoor zijn bijvoorbeeld het sturen en beter op elkaar afstemmen van vraag en aanbod, en opslag van energie met batterijen of via waterstof. De opgeslagen energie kan dan op een later tijdstip worden gebruikt. Zo wordt het elektriciteitsnet weer in balans gebracht. Dit is geen eenvoudig probleem om op te lossen en het zal een vraagstuk blijven voor de komende decennia.

Verwachte aanpassingen in de infrastructuur

Vooralsnog, en zeker tot 2030, is het huidige elektriciteitsnet ruimte voor groei van de duurzame elektriciteitsproductie in de gemeente. Toch kunnen er op bepaalde plekken in het elektriciteitsnet knelpunten ontstaan. Als in een bepaalde wijk of buurt op grote schaal zonnepanelen wordt geïnstalleerd, elektrisch koken meer ingang vindt en ook elektrisch rijden toeneemt dan ontstaat hier mogelijk een knelpunt op het elektriciteitsnet.

Liander gaat de komende jaren de elektriciteitsinfrastructuur in Holland Rijnland uitbreiden om zo in de toenemende groei van de elektriciteitsvraag en -aanbod te kunnen voorzien. In Lisse wordt geen uitbreiding verwacht tot 2030 (bron: Definitief investeringsplan Liander 2020 Elektriciteit).

Daarnaast wordt systeemefficiëntie van het elektriciteitsnetwerk belangrijk. Zo kan het elektriciteitsnetwerk beter benut worden door het combineren van zonPV en windenergie op een aansluitpunt. Ook helpt het op elektriciteit op te slaan. Een korte uitleg hierover staat in de Bijlage: Netimpactanalyse.