Wat kan er met zon en wind grootschalig?

Het inpassen van grootschalige opwek is een complex vraagstuk. Het is een stevige afweging tussen huidig en toekomstig ruimtegebruik en de waarde van bepaalde typen landschappen. Er moet rekening worden gehouden met wettelijke mogelijkheden en belemmeringen in de praktijk (zoals aantrekkelijkheid voor investeerders, wensen van inwoners).

Behoud van landschap en toerisme

Behalve de wettelijke ruimte voor duurzame energieopwekking kijken we ook naar onze uitgangspunten (zie Bijlage: Uitgangspunten LES gemeente Hillegom) en het vastgestelde beleid (zoals, de Omgevingsvisie).

In de gemeente Hillegom wordt het grootste gedeelte van de landbouwgrond gebruikt voor de bollenteelt. Aan deze wijze van landgebruik wordt een hoge waarde toegekend. Daarom staan we allen open voor initiatieven voor duurzame energieopwekking in de ‘Duurzame Bloementuin’, tijdelijk en op incourant geworden percelen van bollengronden en moeten deze initiatieven voor goedkeuring worden voorgelegd aan de gemeenteraad, als het geen zonnepanelen op daken betreft of initiatieven op en rond infrastructuur. Wij hebben in onze uitgangspunten ook aangegeven dat de ‘Hollandse Weides’ worden uitgesloten als zoekgebied voor zonneweides en windturbines.

Wettelijke beperkingen voor windturbines

Als eerste is er gekeken naar de ‘wettelijk’ beschikbare ruimte voor grote windturbines. Windturbines zijn verbonden aan een aantal wettelijke beperkingen met betrekking tot de locatie ervan. Denk hierbij aan geluidshinder, veiligheidseisen, slagschaduw, natuurgebieden etc.

Het fysieke ‘ruimtegebruik’ van windturbines is een stuk kleiner dan van zonnepanelen. Er is fysiek gezien alléén ruimte nodig voor de fundering van de mast, een toegangsweg en een kraan opstelplaats. Dit is ongeveer 0,1 ha. Desondanks is de ruimtelijke impact van een windturbine aanzienlijk. Dit heeft te maken met de hoor- en zichtbaarheid (slagschaduw en veiligheidsverlichting) en de verschillende wettelijke beperkingen en veiligheidszones waaraan voldaan moet worden. Deze wettelijke beperkingen en veiligheidszones worden nader toegelicht in de Bijlage: Ruimtelijke belemmeringen wind en zon.

In het onderstaande figuur is te zien welke ruimte er over blijft als alle gebieden met wettelijke beperkingen worden uitgesloten.

Deze kaart is gemaakt voor het Nationaal Programma RES^[1]. In het figuur is onze gemeente te zien, met daarin een aantal lichtgroene gebieden (nr. 1 tot en met 4) aangegeven waar wettelijk gezien wel ruimte is voor windturbines. Dit geeft een beeld van de mogelijkheden. Voorafgaand aan realisatie van een of meer windturbines moet altijd verdiepend onderzoek gedaan worden naar milieueffecten. Niet alle gebieden zijn even kansrijk. Het meest kansrijke gebied is nr. 4. Dit gebied loopt namelijk door tot in de gemeente Lisse en biedt (samen met Hillegom) plaats voor circa drie windturbines (waarvan één binnen de gemeentegrenzen van Hillegom).

 De overige gebieden zijn minder kansrijk. Dit zijn kleine gebieden waar (bij alle drie de gebieden samen) voor maximaal twee windturbines ruimte is. Dit is voor initiatiefnemers minder interessant dan een aantal windturbines tegelijk. In totaal passen er wettelijk gezien binnen de gemeentegrenzen van Hillegom drie windturbines.

Show image fullscreen

Initiatief vanuit de Bollenstreek, spoor 5

LTO^[2] en Stichting Greenport Duin en Bollenstreek hebben het initiatief genomen om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor de productie van duurzame energie, waaronder zonnepanelen en kleine tot middelgrootte windturbines in de bollenstreek om zo te kunnen voorzien in de vraag naar elektriciteit van de lokale agrarische bedrijven. De resultaten van het onderzoek zijn nog niet bekend, maar vermoedelijk is het mogelijk om 10 tot 20 kleinere windturbines met een ashoogte kleiner dan 100 m te plaatsen (in de hele bollenstreek, niet alleen in Hillegom), met een gezamenlijk vermogen tot circa 5 MW (afhankelijk van het daadwerkelijk gekozen vermogen). Daarmee zou circa 45 TJ elektriciteit opgewekt kunnen worden (9% van de elektriciteitsvraag van 2050). Zo kan niet alleen het verbruik van de agrarische sector verduurzaamd worden maar wordt ook een bijdrage geleverd aan het verduurzamen van de gemeente.

Voorkeurslocatie zonPV-velden langs infrastructuur, spoor 5

Tijdens participatiesessies met inwoners en bestuurders is de voorkeur uitgesproken om hernieuwbare energieopwekking langs bestaande infrastructuur te plaatsen. Daarom is er in deze analyse ook gekeken wat de mogelijkheden daarvoor zijn.

In Hillegom zijn er verschillende infrastructuren waar combinatie met duurzame opwek mogelijk is. Er is mogelijk ruimte naast/op de volgende stukken infrastructuur of gebouwen (zie onderstaande figuur):

• Langs de spoorlijn (4,2 km)

• Boven het station en haar parkeerplaats

• Bij sportcentrum De Vosse en de sportvelden bij De Zanderij, parkeerplaatsen en gebouwen

Alles bij elkaar opgeteld is er circa 6 ha ruimte ingeschat voor zonnepanelen langs infrastructuur. Binnen deze ruimte zou bijna 40% van de resterende grootschalige opgave in 2030 (15 ha) kunnen worden gerealiseerd en 8% van de resterende eindopgaven van 76 ha zonPV-velden voor 2050. Dit betreft een eerste inschatting. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen wat de daadwerkelijke ruimte voor zonnevelden (of stroken) langs infrastructuur is.

Show image fullscreen

Wettelijke beperkingen zonPV-velden

Voor zonne-energie gelden er veel minder wettelijke beperkingen dan voor windenergie. Wel is het ruimtebeslag van zonPV-velden in verhouding een stuk groter dan van een windturbine. Voor dezelfde hoeveelheid energie die door 1 windturbine kan worden opgewekt (58 TJ) is circa 15 ha of 23 voetbalvelden aan zonPV-veld nodig. Er moet dus zorgvuldig bekeken worden waar de zonPV-velden wenselijk zijn, gezien de verschillende landschappen die er in Hillegom aanwezig zijn.

Zo zijn de Hollandse Weides (alle weilanden) in de gemeente Hillegom uitgesloten voor duurzame energie opwek in onze omgevingsvisie. Hierdoor is er op dit moment geen ruimte op weilanden voor grootschalige zonPV-velden. Wel heeft de gemeende in dezelfde omgevingsvisie aangegeven dat zonnevelden (of ‘zonne-akkers’) tijdelijk geplaatst mogen worden op incourante percelen van de bollenvelden. Op dit moment is er geen exacte definitie van een ‘incourant’ perceel. Ook is het niet bekend hoeveel incourante bollenvelden er zijn.

Grootschalig opwekken met zon en wind, spoor 5

Wettelijk gezien is er voldoende ruimte voor grootschalig wind en zon om de doelstellingen voor 2030 en 2050 te behalen. Het huidig beleid vormt echter wel nog een barrière om de doelstellingen voor duurzame energieopwekking van 2030 en 2050 te behalen. Er moet nader onderzoek gedaan worden om te kijken waar er extra ruimte is of kan ontstaan binnen de gemeentegrenzen van Hillegom.

Gebruik van zonPV-velden en windturbines voor 2030

Met de plaatsing van één windturbine kan een opbrengst van circa 58 TJ worden gerealiseerd. Hiermee kan de resterende opgave voor 2030 (48 TJ = 159 TJ – 111 TJ) volledig worden behaald. In dat geval is er geen grootschalige opwek met zonPV-velden meer nodig.

Als er geen windturbine geplaatst wordt, dan is er circa 15 ha aan zonPV-velden nodig. Met de huidige inzichten en beleidsmatige beperkingen is dit momenteel net niet haalbaar: er is slechts 11 ha (circa 75% van resterende opgave voor 2030) ruimte binnen de gemeente Hillegom voor zonnevelden en -akkers (op incourante bollenvelden), of zon langs infrastructuur.

Doorkijk richting 2050

Het onderstaande figuur geeft een schematische weergave van de ruimtelijke impact van de doelen op de gemeente Hillegom. Als het lukt om richting 2050 alle wettelijk beschikbare ruimte voor windturbines te benutten (3 windturbines installeren tussen nu en 2050, oftewel +173 TJ), en de huidige inschatting voor zon op dak wordt behaald (+260 TJ), dan is er nog 74 TJ (23 ha, tussen nu en 2050) grootschalige opwek met zonPV-velden nodig. Om dit voor elkaar te krijgen is meer onderzoek nodig en moeten wij ons beleid opnieuw tegen het licht houden.

Show image fullscreen

De ideale verdeling tussen wind en zon

Er is behoorlijk wat keuzevrijheid tussen windturbines en zonnevelden met elk z’n eigen voor- en nadelen. Een ‘optimale’ verdeling tussen zonne- en windenergie ziet er voor het elektriciteitsnetwerk anders uit dan voor het landgebruik. Verder onderzoek is nodig om te bepalen wat voor Hillegom de meest ‘optimale’ of meest ‘wenselijke’ verdeling is.

• 1 Bron: https://www.regionale-energiestrategie.nl/bibliotheek/b+elektriciteit/analysekaarten++factsheets/1568843.aspx?t=Analysekaarten
• 2 Voor meer informatie zie: LTO & Greenport